Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
(onu) ağlamak / geçişsiz
Beni (onu) ağla – t – tı / Geçişsiz bir fiil olan ağlamak eylemi üzerine ( – t ) ekini getirerek onu geçişli hale getirdik. Bu oldurgan çatı olduğunu gösterir.
Tarih: 2020-11-16 09:09:56 Kategori: Türkçe
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Fiil'de Çatı Nediirr ? Nedir
1. Özne – Yüklem İlişkisine Göre Fiiller
A. Etken Çatı
- Etken çatıda özne bellidir ve işi yapandır. Yani öznesi gerçek öznedir.
- Herhangi bir çatı eki almazlar. Bu önemli bir bilgi çünkü anlam üzerinden çatı özelliği aradığımız zaman anlamın farklı yorumlanması yüzünden çok fazla hata yapılıyor.
- Karikatür güldürür. (Burada güldürme eylemini yapan karikatür belli olduğu için güldürür fiili etken çatılıdır.)
B. Edilgen Çatı
- Edilgen çatıda özne işi yapmaz ve yapılan işten etkilenir. Bu tarz cümlelerde özne pasif kalır yani sözde öznedir.
- Eylem –l ve –n eki alır.
- Edilgen çatıda eylemden önce “başkası tarafından” getirilirse anlamlı olur.
- Mobilyalar taş – ın – dı (Burada özne olan mobilyalar taşınma eyleminden etkileniyor, taşıma eylemini kimin yaptığı belli değil bu yüzden edilgen çatı olur.)
C. Dönüşlü Çatı
- Dönüşlü çatıda özne hem işi yapıyor hem de yapılan işten etkilenir.
- Öznesi gerçek özne olur.
- –l ve –n eki alır.
- Yani dönüşlü çatı, edilgen ve etken çatının bir karışımı olarak düşünebilirsin.
- Gizem, güzelce süsle – n – di (Burada Gizem hem süslenme eylemini yapıyor hem de süslenme eyleminden etkileniyor. Bundan dolayı dönüşlü çatı örneği olur.)
Ç. İşteş Çatı
- İşteş çatıda eylemi en az iki kişinin yapma anlamı vardır.
- Öznesi gerçek özne olur.
- –ş ekini alır.
- Eylemi karşılıklı veya birlikte yapma anlamı vardır.
- Merve ile Nur dostça selamla – ş – tı (Eylemi en az iki kişi karşılıklı bir şekilde yaptığı için işteş çatı örneği olur.)
- Kuşlar uç – uş – tu (Eylemi en az iki kişi birlikte yaptığı için işteş çatıdır.)
- Bak – (herhangi bir çatı eki almadığı için etken)
- Dosyalara baktım / etken çatı
- Bak – ıl ( – l ekini aldığı için edilgen çatı )
- Dosyalara bak – ıl – dı / edilgen çatı
- Bak – ın ( – n ekini aldığı için dönüşlü çatı )
- Dosyalara bak – ın – dım / dönüşlü çatı
- Bak – ış ( – ş ekini aldığı için işteş çatı )
- Onunla bak – ış – tık / işteş çatı
2. Nesne – Yüklem İlişkisine Göre Fiiller
A. Geçişli Fiil
- Nesne alan ya da alabilen eylemlerdir.
- Neyi ve kimi sorularına cevap verirler.
- Kolay yolu , eylemin başına (onu) getirdiğinde anlamlı oluyorsa geçişli fiil olur.
- Arabayı (onu) çaldım. (eylemin başına onu getirdiğinde anlamlı olduğu için geçişli fiil.)
B. Geçişsiz Fiil
- esne alamayan eylemlerdir.
- Neyi ve kimi sorularına cevap vermezler.
- Eylemin başına (onu) getirdiğinde anlamsız olur. Anlayacağın geçişli fiilin tam tersi.
- Arabaya (onu) baktım. (eylemin başına onu getirdiğinde anlamsız olduğu için geçişsiz fiil.)
C. Ettirgen Fiil
- Geçişli bir fiilin üzerine ( – r , – t , – dır ) ekleri getirilerek yapılır.
- İşi başkasına yaptırma anlamı vardir. Argo tabirle söylersek işi başkasına kitliyoruz.
- (onu) okumak / geçişli
- Kitabı oku – t – tu / geçişli fiilin üzerine –t ekini getirerek işi başkasına yaptırdık. Bu da ettirgen çatı olduğunu gösterir bize.
Ç. Oldurgan Fiil
Bu sefer geçişsiz bir fiilin üzerine (-r , -t , -dır) eklerini getirerek onu geçişli hâle getireceğiz.(onu) ağlamak / geçişsiz
Beni (onu) ağla – t – tı / Geçişsiz bir fiil olan ağlamak eylemi üzerine ( – t ) ekini getirerek onu geçişli hale getirdik. Bu oldurgan çatı olduğunu gösterir.
Tarih: 2020-11-16 09:09:56 Kategori: Türkçe
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx